Kruittoren

De Kruittoren staat aan de noordzijde van de Nieuwstad, naast het spoor, in een verloren hoekje.

Circa 700 jaar geleden werd deze hoektoren gebouwd bij het verbeteren van de verdediging van de stad en was deze plek helemaal geen verloren hoekje

Rond 1250 besloot graaf Otto II een compleet nieuwe stad te stichten vlak buiten Zutphen. Er omheen legde hij een grote aarden wal met palissades om het goed te kunnen verdedigen. Aan de buitenzijde van de wal liepen grachten en lag het lage land van de Marsch dat vaak onder water stond. Dit maakte het voor vijanden moeilijk de stad te benaderen. Vanaf de wal hadden gewapende soldaten bovendien een goed schootsveld. Het was dus een strategisch goed gelegen plek

Deze nieuwe stad werd al snel belangrijk. Men bouwde er huizen aan rechte straten en ook een kerk. Deze Nieuwstadskerk (St. Jan genoemd) zie je achter je, tegenover het Baudartius College. In 1312 besloot graaf Reinald I deze nieuwe stad, waar al snel heel veel mensen woonden, te verbinden met de al bestaande stad Zutphen. Daartoe verving het stadsbestuur de aarden wal door een gemetselde muur met poorten en torens die aansloot op de stadsmuren van Zutphen

De plattegrond van de nieuwe stad was grofweg rechthoekig, daarom waren er twee hoektorens: de Kruittoren en de Blanckentoren. Deze laatste toren bestaat niet meer maar de fundering is nu nog onder het Stedelijk Lyceum te zien. De twee hoektorens waren vierkant en de overige torens in de muur waren halfrond

Of de toren bij de bouw een naam heeft gekregen weten we niet, maar kort daarna werd hij de Nije Toren en Weidemeesterstoren genoemd. De naam Kruittoren ontstond pas toen de toren er 300 jaar stond en niet meer direct voor verdediging werd gebruikt. Aan het eind van de 16e eeuw waren de kanonnen inmiddels zo krachtig dat de stadsmuren met hun poorten en torens niet meer goed stand konden houden tegen de verwoestende uitwerking van ijzeren kogels

Er moest iets anders worden bedacht: in de loop van de 17e eeuw werden om de toren heen aarden wallen aangelegd, die betere weerstand boden tegen de kogels. In 1613 metselde men de toren dicht om hem te gebruiken voor de opslag en vervaardiging van buskruit. Vandaar de naam Kruittoren. Vroeger kon je niet om de toren heen lopen, zoals nu. Aan de kant van de spoordijk lag een diepe, brede gracht. Bovendien sloot de stadsmuur aan twee kanten op de toren aan

In detail: bouwsporen De Kruittoren is zo lang geleden gebouwd dat er in de loop der jaren verschillende aanpassingen zijn gedaan. In sommige gevallen kun je dit zien aan de hand van bouwsporen. Bouwsporen zijn fysieke sporen in een bouwwerk waaraan je kunt zien dat er bijvoorbeeld ooit een raam heeft gezeten. Dit is dan zichtbaar doordat het raam is dichtgezet met metselwerk dat afwijkt van de al bestaande muren

In de Kruittoren kun je dit duidelijk zien aan de dichtgemetselde spitsboog. Deze zijde van de toren was vroeger open om de toren vanuit de stad aan te kunnen vallen als hij was bezet door de vijand. Aan de achterzijde van de toren zie je een ander bouwspoor in de vorm van een schuine streep. Dit wijst er op dat er waarschijnlijk ooit een ander gebouw met een schuin dak tegen de toren heeft gestaan

Voor meer informatie: Het Torenproject is een publicatie van de Werkgroep Bouwhistorie, onderdeel van de Historische Vereniging Zutphen.

www.historiezutphen.nl www.zutphenopdekaart.nl www.regionaalarchiefzutphen.nl