Oude Gasthuis

Regionaal Archief Zutphen is gevestigd in drie panden in de Spiegelstraat. In het oude Middeleeuwse pand met mooie rode luiken is de studiezaal gevestigd. In de overige ruimten bevinden zich kantoren, een restauratieruimte en een depot waar 4,5 kilometer aan archiefstukken is opgeslagen.

Sint Elisabeth Gasthuis In het pand met de rode luiken hebben Engelbert Kreijnck en Jutte van der Voorst in 1442 een gasthuis voor arme lieden gesticht. Bewoners waren arme mannen en vrouwen, personeel en later ook zieke en gewonde militairen. Een speciale categorie vormden de kostkopers of proveniers, die tegen afgifte van hun bezittingen bij opname levenslange verzorging afkochten. Ook waren de arme leerlingen van de kapittelschool in het Gasthuis gehuisvest. Volgens de stichtingsakte, moesten de bewoners ter kerke gaan om God te dienen en zich aan de geboden Gods houden.

Daarnaast moesten zij bidden voor de gelovige zielen en in het bijzonder voor de stichters en begunstigers van het huis. ‘Bovendien zullen degenen, die in het huis zijn opgenomen, de beheerders van het huis gehoorzaam zijn en met elkaar rustig en in vrede en kuisheid leven, in het bijzonder kuis leven, geen gemene of schandelijke taal uitslaan, noch in herbergen verkeren...’

Van weeshuis tot pakhuis
Na een fusie van het oude en nieuwe gasthuis in 1625 kreeg het pand de bestemming weeshuis. In de 17e eeuw bevond de ingang van het weeshuis zich aan de zijkant, nu de Gasthuissteeg. Het weeshuis voor armen en vreemden van de Nederlands Hervormde gemeente was hier gevestigd tot 1812. Op 28 juli 1812 werd na jaren van financiële tekorten en een jaar van bezuinigingen door de burgemeester besloten het weeshuis op te doeken, de wezen uit te besteden en het weeshuis om te bouwen tot te verhuren woningen en opslagruimten. Er werden acht woningen gebouwd, die allen eigen ingangen kregen, aan de Gasthuissteeg, aan de Heukestraat en aan de Spiegelstraat. In 1885 verkocht de Hervormde Gemeente het pand en werd het een pakhuis

Likeur en papier
Het jaarverslag van de gemeente Zutphen uit 1926 vermeldt de uitbreiding van Likeurstokerij Vetter op de Spiegelstraat 13. Tussen 1923 en 1937 kocht Vetter ook andere percelen van het voormalige weeshuis aan de Spiegelstraat en aan de Heukestraat. In het oude gasthuis/weeshuispand op nummer 13 (de huidige studiezaal) ‘plakten je voeten vast aan de vloer als daar na de bessenoogst bessen werden opgeslagen als grondstof voor likeuren’, aldus een bezoeker van de studiezaal die dit persoonlijk meemaakte.

Op de plaats van Spiegelstraat nummer 17 tot en met 25 verrees in 1947 het papierpakhuis van Thieme. In het voorjaar van 1976 vestigde het Stadsarchief zich in de Spiegelstraat; toen nog alleen op nummer 15 en 17. Het voormalig pakhuis van Thieme werd ingericht als archiefdepot. In 1987 heeft de gemeente ook het middeleeuwse gasthuis gekocht en twee jaar later opende hier de studiezaal van het archief.

Voor meer informatie: www.historiezutphen.nl www.zutphenopdekaart.nl www.regionaalarchiefzutphen.nl